BEHROUZ MEHRI

پس از پخش خبر کشته شدن اسامه بن لادن رهبر القاعده، عکسی از او در اینترنت و برخی از وبسایت های روزنامه ها و شبکه های تلویزیونی منتشر شد. در عکس جای گلوله ای بر پیشانی او دیده می شود در حالی که چشم هایش نیز از حدقه در آمده و داغان شده اند. این عکس نیز یکی از دست کاری های بزرگ در عکس های خبری به شمار می رود. انتشار چنین خبر مهمی انتظار دیدن عکس جسد بن لادن را برای اثبات آن در پی دارد و شبکه های تلویزیونی و خبرگزاری ها نیز در رقابتی ثانیه ای در پی به دست آوردن عکس هستند. اما خبرگزاری های بزرگ دنیا در سال های گذشته تجربیات تلخی از استفاده اشتباه از عکس های تقلبی و دست کاری شده داشته اند و در چنین شرایطی عکس را پس از تایید قطعی منتشر می کنند اما گویا برخی از روزنامه ها و کانال های تلویزیونی با اشتباه در این رقابت رسانه ای و با انتشار عکس تایید نشده بن لادن، حرفه ای بودن خود را نیز زیر سوال می برند. زمانی که شخصی چون بن لادن در یک عملیات سری توسط نیروهای ویژه امریکایی در پاکستان کشته می شود، تنها منبع رسمی انتشار عکس درست، منابع رسمی دولت امریکا و یا – با احتمال بسیار کم -  پاکستان خواهد بود که معمولا در صورتی که بخواهند عکسی را منتشر کنند آن را هم زمان در اختیار خبرگزاری ها و شبکه های تلویزیونی بزرگ دنیا قرار می دهند و یا در یک نشست خبری عکس را در اختیار رسانه ها می گذارند و یا حتی اجازه عکاسی از جسد را به طور محدودی به رسانه ها می دهند و به هیچ منبع دیگری نمی توان اعتماد کرد. نمونه آن عکس اجساد پسران صدام، عدی و قصی بود که پس از حمله نیروهای امریکایی به محل اختفای آن ها توسط ارتش امریکا منتشر شد و در اختیار رسانه ها قرار گرفت.
 عکس تقلبی بن لادن در تلویزیون پاکستان نمایش داده شد و پس از آن در وبسایت های روزنامه های دنیا از جمله روزنامه های معروف بریتانیا نیز استفاده شد که پس از چند ساعت و اثبات تقلبی بودن آن، عکس را از صفحه خود برداشتند.
اما عکس دست کاری شده تلفیقی است از دو عکس. یکی عکس بن لادن که در سال 1998 توسط رویترز منتشر شد و دیگری عکسی از مردی که کشته شده و دو سال پیش در روزنامه اینترنتی "میدل ایست آنلاین" منتشر شد و پس از آن در طول دو سال گذشته وبسایت های مختلفی این عکس را منتشر کرده اند. قسمتی از صورت بن لادن در عکس اصلی او از پایین چشم تا تمام ریش او از عکس اصلی او جدا شده وجایگزین صورت مردعکس دوم شده است. به این ترتیب چشم ها، پیشانی گلوله خورده، موها و پس زمینه همگی متعلق به عکس دوم است و نه بن لادن.
اما از سوی دیگر در این عکس که در سال 1998 گرفته شده، ریش بن لادن تقریبا مشکی است به جز تار موهای چانه او و در تصاویری که در سال 2002 توسط تلویزیون الجزیره پخش شد بیشتر ریش او سفید شده بود. قاعدتا پس از گذشت 10 سال ریش بن لادن باید تقریبا سفید شده باشد.
فتوشاپ ابزاری است برای پردازش و اصلاح عکس و با آن می توان هر بلایی را بر سر عکس آورد. این نرم افزار، یکی از برنامه های کامل و حرفه ای برای گرافیست ها و عکاسان است. عکاسان خبری نیز در تمام دنیا از این برنامه برای تصحیح جزیی در عکس های خود استفاده می کنند. اصلاح کادر، رنگ، کنتراست و نوردهی از جمله کارهایی است که عکاسان خبری مجاز به انجام آن هستند و در صورتی که در عکس چیزی کم یا زیاد کنند به حرفه خود که بیان حقیقت است خیانت کرده اند. در سال های گذشته نمونه های خاص و مهمی از این دست کاری ها در دنیا داشته ایم. این نوع دست کاری ها در ایران هم اتفاق افتاده است که مهم ترین و پرخبرترین آن ، عکس دست کاری شده در شلیک موشک شهاب در سال 1387 بود. از نمونه های معروف دیگر اضافه کردن دود ناشی از انفجار بمباران اسراییل در جنگ لبنان در سال 2006 توسط عکاس رویترز است که به اخراج عکاس منجر شد و دیگری عکسی از اوباما است که در بازدید از نشت نفت در خلیج مکزیک گرفته شده است و ادیتورهای مجله اکونومیست  زنی را که در عکس به همراه اوباما است حذف کردند تا عکس روی جلد بهتری داشته باشند که اعتراض های بسیاری را به همراه داشت. اما دست کاری در عکس توسط دولت ها نیز انجام شده است که بیشتر با مقاصد سیاسی بوده است و معمولا اشخاص سیاسی که بعد ها مقابل دولت و حکومت می ایستند از روی عکس های مهم و تاریخی حذف می شوند. معروف ترین آن عکس استالین در حال سخنرانی است که تروتسکی در کنار او ایستاده است، اما چند سال بعد زمانی که استالین با تروتسکی به مشکل خورد و او را تبعید کرد دستور داد تا تصویر او از عکس حذف شود و پس از آن، اثری از تروتسکی در عکس معروف سخنرانی استالین نبود.
بر اساس اظهار نظر مسوولین امریکایی ازجسد اسامه بن لادن عکاسی شده است که جای گلوله ای در کنار سر او دیده می شود اما به دلیل جراحات روی صورت او، چهره اش قابل شناسایی نیست. تمام دنیا منتظر دیدن این عکس هستند تا با چشمان خود در مورد این خبر بزرگ قضاوت کنند.  در صورت انتشار عکس اصلی جسد بن لادن باز هم حرف و حدیث های بسیاری خواهد بود

مطلب منتشر شده در روزنامه روزگار